Niks penseelvoering. Niet de verfstreken springen in het oog, maar de uitgesneden magneten die op een metalen ondergrond zijn geplaatst. In de tentoonstelling Voorbij de vrijheid toont Bob Eikelboom (1991) een selectie van zijn bestaande en nieuwe magneetschilderijen waarin hij experimenteert met compositie, kleur, vorm en de verhouding van het kunstwerk tot de toeschouwer.

Bob Eikelboom gaat als een echte schilder te werk. Zijn kleurgebruik en composities verraden een schildersoog. Gebruik makend van de rijkdom van de kunstgeschiedenis komen zijn werken doordacht tot stand. “Schilderijen zijn een soort collages van verf”, zegt hij. “Het proces van schilderen bestaat uit toevoegen, weghalen en weer toevoegen. Het experimenteren met compositie heeft een lange traditie in de schilderkunst: Piet Mondriaan werkte met gekleurd papier en tape om zijn composities te perfectioneren, zoals we nog kunnen zien op zijn Victory Boogie Woogie. Henri Matisse liet zijn Cut-Outs met precisie opspelden voordat ze op het canvas werden gelijmd. En ik doe dat op mijn manier.”

Bob Eikelboom is deels in Nederland en Amerika opgegroeid. Dat zie je terug in het werk dat op een humoristische manier de positie van de schilderkunst bevraagt. Met aan de ene kant de ironische houding van de Europese kunst en aan de andere kant de bravoure en het grote gebaar van de Amerikaanse, inclusief de aandacht voor het banale dat sinds Pop Art van tijd tot tijd weer opduikt in de hedendaagse kunst.

Door de digitale wereld is de manier van werken van (jonge) kunstenaars veranderd. Daarom spreekt men ook wel van ‘Painting after Technology’. Met behulp van digitale ontwerpprogramma’s kunnen composities veelvuldig en eenvoudig worden aangepast door beeldelementen te verplaatsen. In de magneetschilderijen wordt die overvloed aan keuzes gesuggereerd. Immers, in principe kan de compositie door het verplaatsen van de magneten worden aangepast. De magneten bieden de mogelijkheid tot ontleden, construeren en deconstrueren. Eikelboom spoort de kijker aan in dit spel mee te denken. Daarmee kom je als toeschouwer in de schoenen van de kunstenaar te staan.

Voor Eikelboom ligt er in de magneetschilderijen ook een metaforische betekenis verscholen. Het samenstellen en ontleden is noodzakelijk om daadwerkelijk tot meningsvorming en waarheidsvinding te kunnen komen. Een vrij gesprek voeren, tegenkleuren, debatteren en dubbele lagen inspireren Eikelboom. Op het eerste gezicht heerst er een vrolijke absurditeit in de kleurrijke schilderijen waar orde en chaos met elkaar in gevecht zijn. “Maar niks is zoals het lijkt”, zegt Eikelboom, “onder elke laag verf ligt weer een andere verborgen. Ook de magneten creëren een zekere vrijheid om ideeën vorm te geven en ideale composities te vinden. De mogelijkheden lijken eindeloos, maar dat zijn ze niet. En deze zogenaamde vrijheid en speelsheid die deze manier van werken genereert doet me vaak juist beseffen hoe complex het allemaal is. En die complexiteit, die vind ik prachtig.”
Read more on the website